Basın Araştırmaları Derneği (Press in Arrest) Türkiye’de gazeteci yargılamalarını izleme ve belgeleme çalışmasının sonuçlarını kamuoyuna sundu.

DW Türkçe'nin haberine göre, Ekim 2020 Basın Özgürlüğü Raporu adıyla paylaşılan bilgilere göre, Ekim ayında Türkiye'de en az 7 ilde görülen 45 basın davasında, en az 21'i kadın 74 gazeteci yargılandı. 

Savcılıklar, üç kez ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ve toplam 321 yıl 6 aydan, 916 yıl 4 ay 15 güne kadar hapis cezası talep etti.

Rapora göre Türkiye'de Ekim ayında neredeyse günde 3 gazeteci, kendini yargı karşısında mesleğini ve halkın haber alma hakkını savunurken buldu. Raporda bunun da yargının gazetecilere karşı bir baskı aracı olarak kullanıldığını gözler önüne serdiği değerlendirmesi yapıldı.

Ekim ayındaki yargılamalar

Ekim ayındaki yargılamalarda bir gazeteci hakkında "gerekçesiz" ceza istendi, 7’si kadın 26 gazeteci de "terör" ile suçlandı. Sekiz gazeteci "Cumhurbaşkanına hakaret etmek" iddiasıyla yargılanırken 4'ü kadın 10 gazeteci ise beraat etti. Ekim ayında yargılanan 4 gazeteci, toplamda 7 yıl 11 ay hapis cezası ve 500 TL adli para cezasına çarptırıldı, tartışmalı "Basit Yargılama Usulü" ilk kez bir gazeteci için uygulandı.

Gazetecilerin hakim karşısına çıktığı davalarda adil yargılanma ilkesinin uygulanıp uygulanmadığı da tartışmaya açıldı. Ekim ayında 40 gazetecinin yargılandığı davalarda mahkeme heyeti değişti, "yargılamanın aleniyeti" 32 kez, "masumiyet karinesi" de üç kez ihlal edildi.

Ekim ayında yargılanan en az 43 gazetecinin davası 2021 yılına ertelendi.

Podcast gazeteciler için yeni bir özgürlük alanı mı?

"Gazeteciler arasında ayırım yapmıyoruz"

Basın Araştırmaları Derneği'nin derlenen bilgiler, soruşturma aşamasından yargılamanın sonuçlanmasına kadar tüm süreci kapsıyor. İddianamelere, duruşmalarda alınan kararlara, savcılık ve savunmanın duruşmalardaki taleplere, yerel mahkeme kararlarına, İstinaf Mahkemesi'ne ve Yargıtay'a yapılan itirazlara dair veriler bir araya getiriliyor. Elinde iki yıllık bir veritabanı bulunan Press in Arrest çalışma grubu, izlenen duruşmalar hakkında da "duruşma gözlem raporları" hazırlıyor. 

Raporu hazırlayan ekipten Press in Arrest çalışmasının veri editörü Yeşim Yavuzer, gazetecilerin uluslararası kabul görmüş gazetecilik tanımlarını esas alınarak belirlendiğini belirterek "Araştırmayı ülkedeki siyasi tartışmalardan bağımsız olarak yapıyoruz. İyi gazeteci kötü gazetecilik ayrımı yapmıyoruz. Tamamen iddianameler üzerinden objektif bakıyoruz. İddianameyi alıp incelemeden kesinlikle listemize dahil etmiyoruz" diye konuştu.

Yavuzer'in verdiği bilgilere göre, 6 Kasım 2020 itibariyle en az 198 gazeteci tutuksuz, 28 gazeteci yokluğunda yargılanıyor. 10 gazeteci ise halen cezaevlerinde tutuklu bulunuyor.