Tarım ve Orman Bakanlığı, 7 Ocak 2025’te yeni yönetmelikle pestisit limitlerinde güncellemeye giderek Avrupa Birliği (AB) standardı getirmişti.

Bakanlık yönetmeliğin yayınladığı tarihten itibaren üç ayda uyum sağlanacağını belirtmişti. O tarihten önce yürürlükteki hükümlere uygun olarak üretilmiş gıdalar içinse “Raf ömrü boyunca piyasada bulunabilir” denmişti.

Buna karşın Avrupa’dan gıda bildirimlerinin ardı arkası kesilmiyor.

24 Şubat: Limon

Limonlar, ‘tehlikeli’ koduyla sınırdan reddedildi.

Sağlığa zararları

Prokloraz üreme bozuklukları oluşturabiliyor. Bu nedenle, prokloraz bir endokrin bozucu olarak kabul edilir. Toksik bir pestisit ve anne karnında maruz kalındığında, ergenlikte de etkileri görülmeye devam edebilir.

Bulgaristan, Türkiye’den gönderilen limonlarda prokloraz tespit etti. İzin verilen limit 0,03 mg/kg – ppm. Analiz sonuçlarıysa 0,726+/-0,363 mg/kg – ppm. Yani 24,2 katı.

25 Şubat: Çikolata, susam tohumları, salatalık, asma yaprak

Almanya, Türkiye’den aldığı çikolatalarda etikette beyan edilmemiş alerjen tespit etti. ‘Tehlikeli’ koduyla yetkililer bilgilendirildi.

Susam

Yunanistan, Türkiye’den aldığı susam tohumlarında salmonella tespit etti. Tohumları ‘tehlikeli’ koduyla sınırdan geri çevirdi.

Salmonella nedir?

Sağlık Bakanlığı’nın açıklamasına göre Salmonella enfeksiyonu (salmonelloz), bağırsak yolunu etkileyen bakteriyel bir hastalık. Salmonella bakterileri tipik olarak hayvan ve insan bağırsaklarında yaşar ve dışkı yoluyla atılır. İnsanlara en sık su veya yiyeceklerle bulaşır.

Salmonella bakterisinin vücuda alınmasından yaklaşık 12-72 saat sonra ishal, ateş, bulantı, kusma ve karın krampları şeklinde hastalık belirtileri ortaya çıkar. Hastalık genellikle dört-yedi gün sürer ve çoğu kişi tedavi olmadan iyileşir.

Bazı kişilerde, ishal hastanın hastaneye yatmasını gerektirecek kadar şiddetli olabilir. Yaşlılar, bebekler ve bağışıklık sistemi yetersiz olan kişilerde hastalık daha ciddi seyreder.

Salatalık

Türkiye’den Avusturya’ya gönderilen salatalıklarda chlorothalonil tespit edildi.

Bu pestisit 2019’da Avrupa toksik bir kansorejen olduğu gerekçesiyle yasaklandı. Türkiye’deyse 2020’de yasaklandı.

Hiç olmaması gerekirken analiz sonuçlarında saptanan chlorothalonil miktarı 0,022 ± 0,011 mg/kg – ppm.

Yetkililer ‘potansiyel riskli’ uyarısıyla ürünleri piyasadan çekti.

Asma yapraklar

Almanya Türkiye’den aldığı asma yapraklarda iki çeşit pestisit buldu. Bunlar acetamiprid and cymoxanil.

Acetamiprid için izin verilen limit 0,01 mg/kg – ppm. Tespit edilense 0,049 mg/kg – ppm. Yaklaşık beş katı. Cymoxanil’de de maksimum olması gereken 0,01 mg/kg – ppm. Ama Analiz sonuçlarıysa 0,035 mg/kg – ppm. Yani dört katı.

Yetkililer ‘potansiyel risk’ diyerek satış yasağı getirdi.

Pestisitin zararları

Pestisitler, insanlarda kısırlık, hormonal sistemde ve sinir sisteminde bozukluklar ve kanser gibi sağlık sorunlarına yol açabiliyor.

Pek çok kişi gıda ve su yoluyla bu zehirlere maruz kalıyor, ancak özellikle tarım işçileri gibi doğrudan pestisitlerle çalışanlar ve bunların uygulandığı bölgede bulunan kişiler özellikle tehlikede.

26 Şubat: Kuru incir, antep fıstığı

İtalya, Türkiye’den gönderilen kuru incirlerde Okratoksin A tespit etti. İzin verilen limit 8.0 µg/kg – ppb. Analiz sonuçlarında çıkansa 61.41 +/- 26.79 µg/kg – ppb. Yaklaşık sekiz kat fazla.

Yetkililer ‘potansiyel risk’ diyerek satış yasağı getirdi.

26 Şubat: Kuru incir, antep fıstığı

İtalya, Türkiye’den gönderilen kuru incirlerde Okratoksin A tespit etti. İzin verilen limit 8.0 µg/kg – ppb. Anal sonuçlarında çıkansa 61.41 +/- 26.79 µg/kg – ppb. Yaklaşık sekiz kat fazla.

İncirler ‘potansiyel risk’ koduyla piyasadan geri çekildi.

Okratoksin A nedir?

Tarım ve Orman Bakanlığı’nın açıklamasına göre Okratoksin A toksik (zehirli) bir madde.

Bu zehirli madde, bağışıklığı baskılayıcılık, böbreklerde fonksiyonel ve yapısal bozukluklar, kanser oluşumu, sinir sistemini bozma gibi insan sağlığı için son derece ciddi yan etkilere sahip bir mikotoksin.

Antep fıstığı

Fransa, Türkiye’den aldığı antep fıstıklarında izin verilen limitin yaklaşık üç katı Aflatoksin B1 saptadı. Ürünleri ‘tehlikeli’ koduyla sınırdan geri çevrildi.

Tarım ve Orman Bakanlığı sitesinde şu tanım yer alıyor: “Aflatoksinler, kuvvetli zehir ve kanserojen maddelerdir. En zehir etkili olanı hem kanser hem de gen yapısını değiştirebilen Aflatoksin B1’dir.”

Bakanlık sitesinden ayrıca, ‘tüketicilerin korunması için ithalat, ihracat ve rutin kontroller esnasında numuneler alındığını ve bakanlığa bağlı laboratuvarlarda analiz edildiğini’ belirtiyor: “Zararlı olabilecek miktarda aflatoksin içeren gıda ve yemler tüketime sunulmaz.”

27 Şubat: Kuru incir, limon suyu, lokum

İtalya, Türkiye’den gönderilen kuru incirlerde izin verilen limitin 5,8 katı Okratoksin A ve 4,1 katı Aflatoksin B1 buldu. Total aflatoksin miktarıysa güvenli limitin yaklaşık yedi katı çıktı.

Ürünler ‘tehlikeli’ koduyla sınırdan geri çevrildi.

Limon suyu ve lokum

Polonya, Türkiye’den aldığı limon suyu ve lokumda izinsiz katkı maddesi E 107 saptadı.

E 107 sentetik azo boyasıdır. Sarı gıda renklendiricisi. Suda çok çözünür. Bu madde alerjilere, hiperaktiviteye ve astıma yol açabilir.

Ürünler ‘potansiyel tehlike’ koduyla sınırdan geri çevrildi.

28 Şubat: Antep fıstığı, kuru üzüm, fındık

Almanya Türkiye’den gönderilen antep fıstıklarında izin verilen limitin üç katı Aflatoksin B1 tespit etti. Toplam aflatoksin miktarıysa güvenli limitin iki buçuk katı çıktı.

Antep fıstıkları ‘tehlikeli’ koduyla sınırdan geri çevrildi.

Kuru üzüm

Norveç, Türkiye’den aldığı kuru üzümlerde pestisitlerden acetamiprid buldu. İzin verilen limit 0,65 mg/kg – ppm. Analiz sonuçlarıysa 2,4 mg/kg – ppm çıktı. Yani yaklaşık dört katı.

Üzümler ‘tehlikeli’ koduyla piyasadan geri çekildi.

Fındık

Hollanda, Türkiye’den gönderilen fındıklarda tenuazonik asit (TEA) saptadı. Analizdeki gösterge sınırı 100 µg/kg – ppb. Saptanansa 580 ± 230 µg/kg – ppb. Yaklaşık altı katı.Fındıklar ‘tehlikeli’ koduyla göndericiye iade edildi.

EA’nın zararları

TEA, Alternaria mantarlarının belirli türleri tarafından üretilen bir mikotoksin. Başta tahıllar, baharatlar ve bazı sebzeler olmak üzere çeşitli gıda ürünlerinde doğal olarak oluşan bir mikotoksin.

Tenuazonik asite düşük seviyede maruziyet bile önemli. Bu mikotoksinin nörotoksik özellikleri, özellikle çocuklar ve yaşlılarda baş dönmesi, kafa karışıklığı ve nörolojik rahatsızlıklara yol açabilir. Ayrıca kanama ve iç kanama dahil olmak üzere hematotoksik etkilere neden neden olabilir.

Uzun süreli maruziyet üzerine tam olarak çalışılmamış ama kanserojen potansiyeli endişeleri artırıyor.

Sonuçta Bir haftada Avrupa'nın reddettiği ürünler: Soya, asma yaprak, bisküvi, bitki çayı…